Queen Arthur, opera op het schaakbord door Joris Leijten en Henk Alberts

De openlucht opera Queen Arthur van Stichting GO! werd in september drie keer gespeeld in Arnhem, Geestmerambacht in Alkmaar en Naarden. In de aankondiging (hiernaast) zagen we al dat het verhaal met schaakstukken gepresenteerd wordt. Wel heeft Joris nog geprobeerd deze beginopstelling (met Paard en Loper verkeerd om opgesteld) te laten corrigeren, maar tevergeefs. Henk Alberts, Joris Leijten en Jan Bulk bezochten de voorstelling op een zeer zonnige zondagmiddag 24 september in Naarden op een ravelijn in de gracht. En nadat Jan Bulk de stukken op het bord hoogstpersoonlijk had rechtgezet (het stond zo slordig verklaarde hij) kon de opera beginnen.
De koorleden komen met een aantal schaakvaandels met een wapen met zowel een halve schaakkoning als koningin (het logo van de voorstelling) het toneel op. Dit onder het zingen van de dans van de ridders (uit Romeo en Julia). Dit toneel bestaat vooral uit een schaakbord met daarboven een baldakijn. En daarbij is de helft van de koorleden (pionnen) wit gekleed en de andere helft zwart. Verder hebben beide kleuren een aantal (3!?) schaakpaarden. En er zijn de hoofdrolspelers King Arthur, Koningin (Dame) Guinevere en de Ridder Lancelot.

De opera Queen Arthur vertelt – naar eigen zeggen – het echte verhaal van Koning Arthur (van Engeland), welke na een avontuur met de boze heks Morgana niets meer van vrouwen moet hebben en alleen nog maar op mannen (Ridder Lancelot) valt. Vandaar de titel van de opera: Queen Arthur. Maar ondertussen is er (nog) geen troonopvolger en is het Britse koningshuis dus in gevaar. En het is aan Merlijn de tovenaar (volledig in het wit gekleed) om in een ingewikkeld schaakspel zijn eeuwige tegenstander de zwarte hekst Morgana te verslaan en om daarmee het Britse koningshuis te redden.

	De muziek in de Opera Queen Arthur is samengesteld uit die van bekende opera’s van Mozart, Verdi, Beethoven en Puchine, welke gezamenlijk het verhaal vertellen van de bekende middeleeuwse legende van King Arthur. Dit met heel bekende Operafragmenten zoals bijvoorbeeld La Donna e Mobile, het duet van de parelvissers en het Triomfkoor uit Aida. Daarbij zijn het merendeel van de 150 artiesten en medewerkers van amateur zangkoren uit het hele land. De sollisten en orkestleden zijn wel professionals en zij spelen de 4 hoofdpersonages King Arthur (Frans Fiselier) Koningin Guinevere (Ingrid Stijsiger), Ridder Lancelot (Jeroen Bik), en de verteller Merlijn de tovenaar (Henri Kalb.) De sollisten spelen op een groot schaakbord dat in de verschillende aktes dienst doet als troonzaal, balzaal, slaapkamer, toernooiveld, ziekenzaal en nog veel meer. Er wordt prachtig gezongen en de muziek van het begeleidende koor is prachtig. Een prachtige en aantrekkelijke voorstelling maar op schaakgebied…..
Schaakstellingen worden er op het grote schaakbord niet opgevoerd. Maar de verteller, tovenaar Merlijn, schaakt op het podium tussen de bedrijven door tegen zijn onzichtbare tegenstander Morgana en ondertussen geeft hij zijn commentaar op het spel en vertelt hij het verhaal. En in dit verhaal komen de nodige schaakhints naar voren zoals bijvoorbeeld “Deze zet had ik niet verwacht”, King Arthur staat nu in een patstelling”, de vlag van King Arthur is bijna gevallen.”

Er volgt een ridder-toernooi waarbij er tussen de verschillende ridders en paarden een touwtrekwedstrijd gehouden wordt. Hierbij raakt Ridder Lancelot door een list van Morgana zwaar gewond en ligt dan een acte lang leven-loos op een veldbed op het toneel. Maar hij wordt gered door een drankje van Merlijn en dan zingen Arthur en Lancelot samen het duet van de parelvissers en komt alles weer goed. Parallel aan de opera is er de partij die Merlijn de tovenaar op een bord aan de rand van het toneel tegen zijn onzichtbare tegenstander Morgana speelt. En wij als schakers keken uiteraard met meer dan gemiddelde belangstelling naar de stelling die Merlijn op het bord toverde. Een bijzondere partij waar aanvankelijk zwart een aantal zetten achter elkaar deed en daarbij dan een aantal witte pionnen van het bord sloeg. Maar daarna mocht wit weer wat meer zetten doen, keerden de kansen en verdwenen er meer en meer zwarte stukken van het bord. De partij werd steeds onbegrijpelijker en onheilspellender en verliep zichtbaar met een aantal onreglementaire zetten.

Onderstaand ziet u de slotstelling: zwart staat maar liefst 3 keer schaak en wit staat ook nog één keer schaak.

Bij “het schaakspel” op het grote bord (de opera) in het verhaal van Queen Arthur wint op het einde de witte partij ( King Arthur), wordt Koningin Guinevere zwanger (ook weer door een drankje van Merlijn!?) van ridder Lancelot, wordt het Britse koningshuis gered en leven ze allemaal nog lang en gelukkig. Maar wie er na alle onreglementaire zetten de partij op het bord van Merlijn won bleef onduidelijk. (En misschien was dat wel bedoeld als de symboliek van de eeuwige strijd tussen wit en zwart.)

In ieder geval beëindigt Merlijn de opera met de kreet ‘Game, set en schaakmat.’ Vervolgens doet hij de schaakstukken in het bijbehorende doosje, pakt het schaakbord onder zijn arm en verdwijnt hij van het toneel.

Al met al een geslaagde en drukbezochte voorstelling waarvan het jammer is dat waarschijnlijk maar weinig mensen van de Motiefgroep hem gezien hebben.