Maria van Gelre in Nijmegen
In Nijmegen is er van 12 oktober tot en met 6 januari 2019, geopend dinsdag t/m zondag van 11.00 tot 17.00, in het museum het Valkhof een tentoonstelling over Maria van Gelre te zien. Dit t.g.v. de restauratie van het middels crowdfunding  gerestaureerde unieke 15e eeuwse gebedenboek van Maria van Gelre. Naast het gebedenboek van Maria van Gelre zijn er op deze tentoonstelling ook belangrijke andere zaken uit Gelre uit haar tijd te zien. Daaronder 2 schaakitems: 1.  De tegelvloer uit de Nederlands Hervormde kerk in Heukelum 2.   De 14e-eeuwse kaarsenkroon uit de Walburgiskerk van Zutphen. Het schaakmotief daarin is door Rob Spaans in zijn Reisgids voor Schaakliefhebbers beschreven.   ====================================================
De tegelvloer uit Heukelum                                                      door Rob Spaans / Joris Leijten
De Nederlands Hervormde kerk in het Gelderse Heukelum (thans gemeente Limgewaal bij Gorinchem) was de oorspronkelijke verblijfplaats van een middeleeuwse tegelvloer met onder meer een schaakbordpatroon. Restauratiewerkzaamheden tussen 1963-1966 werden, zoals gebruikelijk, gecombineerd met archeologische opgravingen. Daarbij vond men de tegelvloer met schaakbordpatroon, welke eeuwenlang verborgen lag onder een later aangelegde vloer. Deze tegelvloer met schaakbordpatroon, gedateerd op de 1325-1375, belandde na de restauratie in het depot van het Rijksmuseum in Amsterdam.   Het betreft 10 verschillende delen alsmede nog een aantal  losse tegels van deze tegelvloer bestaande uit rood-geel, zwarte en groene geglazuurde tegels met verschillende patronen. De vloer moet om en nabij 7 bij 7 meter hebben gemeten. Geheel in depot 385 cm x 320 cm.  Overigens vond men onder deze tegelvloer ook nog een oudere (13e eeuwse) bakstenen vloer.   Joris Leijten was de verkondiger van het heuglijke nieuws dat een deel van die tegelvloer recentelijk dat depot heeft verlaten voor een tijdelijk verblijf op de tentoonstelling in Museum het Valkhof te Nijmegen (foto links, met op de achtergrond de kaarsenkroon uit Zutphen). Juist het deel met het schaakbordpatroon is daar tentoongesteld. Zowel het bijschrift op de tentoonstelling als in de catalogus verwijzen echter niet expliciet naar het schaakspel. De vraag is dan ook gerechtvaardigd of het schaakbord-patroon van de tegelvloer echt bedoeld was als een verwijzing naar het schaakspel. Die vraag kan met een volmondig ja worden beantwoord als we archieffoto's (vorige pagina midden) van de rest van de tegelvloer bestuderen. Daarop zien we namelijk duidelijk ook contouren van een bord voor het zogenaamde molenspel. De conclusie kan niet anders luiden dan dat de makers van de tegelvloer bedoeld hebben een aantal verschillende bordspellen af te beelden, waaronder dus het schaakspel.
De kaarsenkroon uit de Walburgiskerk in Zutphen
De 14e-eeuwse kaarsenkroon die normaliter in de Sint Walburgiskerk in Zutphen hangt is gemaakt van verguld smeedijzer en heeft een doorsnede van 2,5 meter. De op de kroon afgebeelde figuren vormen een beeldverhaal en op twee plaatsen in dat verhaal zien we een man en een vrouw met tussen hen in een voorwerp waarvan de experts denken dat het een schaakbord zou kunnen zijn. In de middeleeuwse symboliek zou dit schaakspel symbool staan voor de hoofse, eerbare en trouwe liefde, voor de kerk één van de elementen voor een goed en vroom leven. Voor meer details lees het boek de Reisgids voor schaakliefhebbers van Rob Spaans en voor een eigen oordeel: bezoek de tentoonstelling.